“Wat heb jij nou aan?”. “Dat is mijn normale werkkleding!”. Ja, het is over en weer even wennen. Landmeters in hun normale kledij in een museum onder begeleiding van museumbewakers (suppoosten) in hun uniformen, het is geen alledaagse combi in Paleis Het Loo.


Toch went het snel en dat moet ook wel. Want het zal zo’n 20-25 werkdagen duren: het scannen van museum Paleis Het Loo. En al snel vinden de suppoosten het wel leuk ook. Die mannen van Coenradie moeten echt overal naar binnen. Geen kamertje, geen gangkast, geen ruimte blijft ongescand. En dat betekent dat de suppoosten, die vaak al jaren in het museum werken, op plaatsen komen waar zelfs zij nog nooit zijn geweest. En als het een bezemkast of een hoekje op de zolder betreft dan worden ze er niet warm of koud van. Maar als ze voor het eerst binnenkomen in de kleedkamer van prinses Juliana kun je zien en merken dat ook zij ervan genieten even in zo’n kamer te zijn!

En er is niet alleen samenwerking tussen de landmeter en de suppoosten. Ook de conservator wordt regelmatig opgetrommeld. Want denk niet dat je zo maar ergens aan mag komen. Even een stoel oppakken die in de weg staat kan niet. Gordijnen aan de kant schuiven is op veel plaatsen ook niet toegestaan en er zijn zelfs ruimtes die op slofjes betreden dienen te worden!
Landmeter Mark Antonise van Coenradie vindt het allemaal geen probleem; iedere dag maakt hij een route van de ruimtes die hij wil gaan scannen.

Paleis Het Loo scannen door Mark

Van 7.00 tot 10.00 uur ’s ochtends worden museale ruimtes gescand. Wij mogen niet scannen als het publiek in het museum rondloopt en eigenlijk willen we dat ook niet. De scans, die allemaal van fotokleur moeten worden voorzien, moeten het gebouw vastleggen en niet het publiek in het gebouw. Om 10.00 uur is het dan tijd voor een kopje koffie. Daarna gelijk door in de niet-museale ruimtes; en die zijn er ook voldoende. Natuurlijk moet er ook buiten worden gescand, maar dat kan alleen bij daglicht in verband met de foto’s. Elke dag maakt Mark zo’n 50 tot 60 hoogwaardige scans met een van de allerbeste scanners van dit moment; de Leica P40. Voor de fotokleuring maken we sinds kort gebruik van de NCTech iStar die met een simpele truc op de plaats van de scanner wordt neergezet en hoogwaardige HDR-foto’s maakt.

Die scans en foto’s moeten natuurlijk worden verwerkt. Dat doen wij zo veel mogelijk ter plaatse. Dus hebben wij een klein kantoortje gekregen in het paleis. Aan het einde van iedere werkdag worden de bestanden van die dag gekopieerd. Daarna wordt de import gestart die dan ’s nachts zorgt dat verdere verwerking mogelijk is.

’s Ochtends begint Jos Westra, scanspecialist en dataprocessor, met de verwerking van alle bestanden. In de eerste stap worden de fotokleuren toegevoegd. Omdat de combinatie van de scanner en de camera nog maar net ontwikkeld is, Coenradie is een van de eerste gebruikers, kost dat toch nog wel een minuut of drie per scan. Uiteraard wordt bij iedere scan gekeken of de fotokleuring wel correct is. En uit iedere scan moeten de punten worden weggeknipt die gemeten zijn door glas, via een spiegel of anderszins niet in orde. Een cruciale stap, want dit is direct van invloed op de kwaliteit van het koppelen van de scans, ook wel registratie genoemd. Dat is gelijk ook de volgende stap voor Jos.

Buiten het paleis om heeft de landmeetploeg Bas Teurlincx en Rob Timmermans een heel net aangelegd van referentiepunten. Dit wordt de grondslag genoemd. Die grondslag is de basis van alles. Niet alleen weten we precies waar die in Nederland ligt (Rijksdriehoekstelsel en Normaal Amsterdams Peil) maar het is ook de basis om alle scans en scangebieden nauwkeurig te kunnen registreren. Want nergens is een afwijking groter dan 10mm toegestaan! De metingen worden met een combinatie van apparatuur uitgevoerd. Een total station van de eerste orde en een digitaal waterpasinstrument zorgen voor nauwkeurige onderlinge posities in X, Y en hoogte. Ieder punt wordt minimaal 2, maar meestal vaker gemeten vanuit verschillende opstellingen van het instrument. Met een GPS-antenne worden ook enkele punten gemeten om de resultaten uiteindelijk ook in het Rijksdriehoekstelsel te kunnen brengen.

Zo’n grondslag wordt ook nog netjes vereffend. Dat betekent dat alle metingen met elkaar worden gecombineerd en de afwijkingen van de metingen worden geminimaliseerd. Projectleider Jolanda de Jong is onder andere specialist op het gebied van vereffeningen en verzorgt op deze wijze ook een klein, maar zeer belangrijk, stukje van alle werkzaamheden.

Puntenwolk Paleis Het Loo

Puntenwolk Paleis Het Loo

 

Model_014 Paleis Het Loo

Model Paleis Het Loo

Even wat getallen tussendoor

Paleis Het Loo:

• Eerste ingebruikname: 1684.
• Laatste bewoning door Koninklijke Familie: 1975 (Prinses Margriet).
• Ingebruikname als museum: 1984.
• Bezoekersaantal: ca. 350.000 – 400.000 per jaar.
• Op zijn breedst ca.230m, op zijn diepst 125m. De 5e verdieping van het Corps de Logis (zeg maar het hoofdgebouw) reikt tot ruim 20m boven het maaiveld maar bevat ook nog een onderhuis (chique kelder).
• Totaal aantal ruimtes: ca. 600.

Coenradie werkzaamheden:

• Aantal scans: ca. 1300.
• Grootte 1 standaardscan + foto: ca. 500MB.
• Grootste aantal scans op een dag: 86!
• Totale hoeveelheid ruwe data: 700GB.
• Totale hoeveelheid totale projectdata: ca. 2TB.

Verdergaande samenwerking

Tijdens de uitvoering van de meetwerkzaamheden wordt al veel samengewerkt, maar de puntenwolk moet uiteindelijk worden omgezet in een professioneel BIM-model. BIM staat voor Building Information Modeling, langzamerhand een standaard werkwijze in de woning- en utiliteitsbouw. Er zijn veel voordelen met zo’n intelligent 3D-model:
• Het is nuttig in de ontwerpfase voor energieanalyses, voorkomen van ‘clashes’, etc.;
• Het is mogelijk om een bouwwerk eerst virtueel te bouwen en zo problemen in de daadwerkelijke uitvoering te voorkomen;
• Alle partijen gebruiken dezelfde tekeningen en zelfs dezelfde versie door het gebruik van een zogenaamd centraal bestand in de BIM-database;
• Het model is bruikbaar voor het gebouwbeheer waardoor in de beheerfase veel winst kan worden geboekt op het gebied van efficiency.

Het maken van dit soort modellen en alles wat er bij komt kijken is een specialiteit op zich. Coenradie heeft dit vroegtijdig onderkend en heeft een langlopende, exclusieve overeenkomst met HFB uit Rotterdam. HFB is inmiddels uitgeroepen tot het ‘Beste BIM bureau van Nederland’.

HFB maakt het BIM-model van de huidige situatie van Paleis het Loo volledig op basis van de laserscans van Coenradie. En ook daarbij is een team van mensen betrokken. Daarnaast wordt het team ‘Masterplan Paleis Het Loo’ ook voorgelicht over het verdere gebruik van het model.

De grootste uitdagingen voor Coenradie

Net als ieder project waren er ook nu weer uitdagingen voor Coenradie:
• De omvang: met 1300 scans en 2TB aan data kost het verwerken van al die data veel tijd en vraagt ook veel van de computers;
• Combinatie van (nieuwe) technieken: veel van de technieken die wij in huis hebben kwamen op dit project samen. Bovendien is de combinatie van de P40 scanner met de iStar-camera nog helemaal nieuw. Helaas moet de koppeling tussen scan en foto telkens handmatig worden aangegeven en door de computer aan elkaar worden gerekend. Het uitvoeren van zogenaamde batches om tientallen/honderden koppelingen in een handeling te kunnen laten doen komt er aan, maar is er nu simpelweg nog niet.
• De planning (1): opdrachtverstrekking vond plaats op 2 februari en de levering van het model moest op uiterlijk 4 april plaatsvinden. HFB moest al beginnen op basis van oude tekeningen om de planning te kunnen halen, want wachten op alle scans kan echt niet. Ofwel we moeten in tegenstelling tot de gangbare seriële aanpak zoveel mogelijk taken parallel uitvoeren.
• De planning (2): vanwege het feit dat wij niet vrij mogen rondlopen, er meerdere ‘bewoners’ zijn, er andere werkzaamheden uitgevoerd worden en het museum gewoon open moet blijven, zorgen ervoor dat wij niet volledig systematisch door het paleis konden werken. Dat vroeg om een hele goede administratie en day-to-day organisatie van de te scannen ruimtes.
• De fotokleuring: voor de planning zijn lange dagen feitelijk noodzakelijk, maar goede fotokleuring vraagt ook om goed licht, vooral buiten. Gezien de tijd van het jaar konden we die lange dagen eigenlijk niet maken. En dus moest het scannen buiten voor een deel worden gecombineerd met binnen waardoor de efficiency toch weer wat afneemt.

Paleis-het-loo-impressie_1632x918

Missie geslaagd?

Door de niet-aflatende inzet van iedereen die bij het project was betrokken, die zich ook realiseerde dat dit soort projecten uniek zijn, zijn uiteindelijk alle uitdagingen overwonnen. De scans en het model zijn op tijd geleverd. Daarnaast blijkt ook dat de puntenwolken en het model ten volle worden benut binnen het projectteam.